هوش مصنوعی، صنعت بیوتکنولوژی را هم تحت تأثیر قرار داده و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد روند کشف دارو را تسریع کنند و در عین حال، فرایند کشف و تولید دارو مقرون به صرفه‌تر شود. همه‌گیری کرونا نشان داد که هوش مصنوعی ابزاری ضروری برای کمک به یافتن درمان‌ها و واکسن‌ها با سرعت و دقت بیشتر است. از آن زمان، پیشرفت‌های متعددی در کشف دارو برای هوش مصنوعی در صنعت زیست دارویی صورت گرفته است که از کمک به کشف سریع و کارآمد آنتی‌بیوتیک جدید موسوم به «آبوسین» برای مبارزه با باکتری‌های مقاوم به چند دارو گرفته تا کشف و طراحی کامل دارویی که وارد آزمایش های بالینی شده را دربرمی گیرد. با توجه به این که اکنون شرکت‌های متعددی در صنعت بیوتکنولوژی از این فناوری استقبال می‌کنند، اما برخی در پیشگامی از بهره‌مندی از این فناوری پیشرو هستند.
انقلاب در کشف داروی مولکولی کوچک
شرکت استارتاپی Atomwise یکی از برترین شرکت‌ها در کشف دارو با کمک هوش مصنوعی در دنیاست و برای ایجاد انقلابی در کشف «داروی مولکولی کوچک» تلاش می‌کند. داروهای مولکولی کوچک، مواد شیمیایی دارویی مصنوعی هستند که برای تقلید، تقویت یا کاهش رفتار مواد یا محصولات طبیعی در بدن طراحی شده‌اند. «داروی مولکولی کوچک» ساختارهای نسبتا ساده‌ای دارند که برای دستیابی به اهداف درمانی خاص قابل تنظیم هستند. این ساختارها پایدار بوده و به ندرت به شرایط نگهداری تخصصی نیاز دارند و درمجموع، در طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها در قالب قرص و به صورت خوراکی، استنشاقی، شیاف یا تزریقی موجود است.
این شرکت آمریکایی، از راه‌حل‌های هوش مصنوعی به منظور توسعه کشف داروهای مختلف استفاده می‌کند. نام این شرکت که پیش‌تر با عنوان Chematria شناخته می‌شد، در سال ۲۰۱۵ به Atomwise تغییر یافت. این شرکت مانند نرم‌افزاری که برای طراحی هواپیماها و تراشه‌های کامپیوتری در شبیه‌سازی استفاده می‌شود، می‌تواند به پیش‌بینی داروهای بالقوه جدید قبل از ساخت آنها کمک کرده و نیاز به سنتز و آزمایش فیزیکی پرهزینه و وقت‌گیر را کاهش دهد. این شرکت به دنبال آن است تا فرایند کشف دارو را در مقابله با چالش برانگیزترین و به ظاهر غیرممکن‌ترین اهداف، ساده‌تر کند. رویکرد این شرکت نسبت به کشف دارو، مدل کشف را به سمت جستجوی مبتنی بر ساختار تغییر داده و فرآیند کشف دارو را منطقی‌تر، مؤثرتر و کارآمدتر می‌کند. استفاده این شرکت از فناوری هوش مصنوعی برای کشف داروی مبتنی بر ساختار، آن را به عنوان پیشگام در استفاده از این فناوری برای تحقیقات دارویی قرار می‌دهد. این رویکرد نوآورانه، ارزش پیشنهادی بالایی را برای آن دسته از شرکت‌های دارویی فراهم می‌کند که به دنبال راه‌حل های پیشرفته کشف دارو هستند.
ساخت پلتفرمی برای تولید داروهای هدف
روند تولید دارو به لحاظ تاریخی معمولا کُند و دست و پاگیر است و اغلب به سال‌های متمادی برای تطبیق ترکیبات به منظور تولید داروهای جدید نیاز دارد. این شرکت فعال در حوزه دارویی با استفاده از هوش مصنوعی قصد دارد با استفاده از یک موتور اکتشافی مبتنی بر یادگیری عمیق، این کار را به صورت تصاعدی افزایش دهد تا پایگاه داده خود را وسعت دهد. این شرکت مدعی است که ۳ هزار میلیارد ترکیب دارویی در اختیار دارد. پلتفرم AtomNet که از سوی این شرکت تولید شده، یادگیری عمیق را برای طراحی دارویی مبتنی بر ساختار دربرمی‌گیرد، امکان جستجوی سریع و مبتنی بر هوش مصنوعی را در کتابخانه اختصاصی با بیش از ۳ هزار میلیارد ترکیب قابل سنتز فراهم می‌کند. این شرکت در آوریل ۲۰۲۴، این پلتفرم را به عنوان جایگزینی برای غربالگری‌های با توان عملیاتی بالا مورد توجه قرار داد. این شرکت در یکی از بزرگ‌ترین معاملات خود، یک قرارداد همکاری تحقیقاتی استراتژیک چند هدفی را با غول داروسازی «سانوفی» امضا کرد که به واسطه آن، از پلتفرم AtomNet خود به منظور کشف محاسباتی و پژوهشی برای پنج هدف دارویی استفاده کرد. فناوری‌های پیشگام تحقیقات دارویی در این پلتفرم، مانند یک شیمیدان، با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری عمیق قدرتمند و پلتفرم‌های ابر محاسباتی الاستیک برای تجزیه و تحلیل میلیون‌ها داروی بالقوه به کار می‌رود. این شرکت به طور مداوم در حال توسعه پلتفرم خود برای پیشبرد کشف داروست.
هموار کردن مسیر برای درمان بیماری‌های خودایمنی و خودالتهابی
شرکت استارتاپی Atomwise در اکتبر ۲۰۲۳ همچنین به عنوان اولین نامزد توسعه داروی مبتنی بر هوش مصنوعی، در قالب تولید یک مهارکننده خوراکی زیستی و آلوستریک TYK2 اعلام شد. این مهارکننده، یک واسطه کلیدی در مسیرهای ارسال سیگنال «سیتوکین» است که به طیف وسیعی از شرایط التهاب ناشی از ایمنی مرتبط است. این شرکت با تعدیل مسیر TYK2، توانست درمانی را برای طیف گسترده‌ای از بیماری‌های خودایمنی و خودالتهابی، از جمله بیماری التهابی روده، لوپوس آریتماتوز سیستمیک، پسوریازیس و آرتریت پروریاتیک ابداع کند. محققان این شرکت معتقدند که در حال مقابله با بیش از ۶۰۰ هدف بیماری منحصربه فرد با بیش از ۲۵۰ شریک در سراسر دنیا از جمله شرکت و غول صنعتی پیشرو در حوزه‌های دارویی، کشاورزی و بیوتکنولوژی نوظهور هستند. این شرکت دارویی با بهره‌مندی از این مشارکت‌ها می‌تواند راه‌حل‌های هم‌افزایی را به شرکای خود ارائه داده و به طور بالقوه دامنه خود را در بازار دارویی گسترش دهد. این شرکت بیش از ۱۷۴ میلیون دلار از شرکت‌های سرمایه‌گذاری پیشرو و خطرپذیر جمع‌آوری کرده تا مأموریت خود را برای تولید داروهای بهتر و سریع‌تر پیش ببرد.
۵۰ میلیون درآمد سالانه
شرکت Atomwise از زمانی که با نام جدید فعالیت می‌کند، درمجموع با ۸ دور سرمایه‌گذاری، کل رقم سرمایه‌گذاری را به ۲۱۹ میلیون رساند. بالاترین میزان سرمایه‌گذاری این شرکت ۱۲۳ میلیون دلار بود که در سال ۲۰۲۰ اتفاق افتاد. این شرکت در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۴ میلیون دلار برای پیشبرد فعالیت‌های خود در حوزه داروسازی سرمایه‌گذاری کرد. درآمد سالانه این شرکت چیزی بین ۱۰ تا ۵۰ میلیون دلار برآورد شده است. این ثبات مال، همراه با رشد مستمر، نشان‌دهنده پایه قوی این شرکت برای سرمایه‌گذاری در حوزه فروش و بازاریابی برای توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری در فرصت‌های بازارهای نوظهور است. Atomwise، استخدام استراتژیک پرسنل کلیدی مانند مدیران ارشد اجرایی، مدیران ارشد علمی و افسران ارشد پزشکی با پیشینه قوی در صنعت داروسازی را در دستور کار خود قرار داده تا به این واسطه بتواند عملکرد خود را در حوزه تولید داروهای مبتنی بر هوش مصنوعی تقویت کند.
این مصاحبه در جدیدترین شماره مجله پرسیاوشان منتشر شد.
